Post by todhrimencuri on Aug 30, 2010 22:20:12 GMT -5
E bija e Petro Markos, Aranita Marko, tregon njohjet e të atit
“njohjet e babait tim në Spanjë”
Marko: Kishte korrespondenca me: rusë, amerikanë, italianë, gjermanë e francezë
Vladimir KARAJ
Nuk ka asnjë dyshim, që aiështë një nga njerëzit më të mëdhenj të letërsisë shqiptare. Me një jetë të vrullshme e plot të panjohura, Petro Marko, mbetet shkrimtari i madh, i luftës dhe i burgjeve. Por një njeri si Marko, nuk mund të kuptohet pa njohjet e mëdha. Fati e padyshim, pasioni i Markos për letërsinë, kanë bërë që ndërsa ishte ushtar në Spanjë të njihte ata, që ishin apo më vonë u bënë koka të letërsisë botërore. Të tillë si: Frederiko Garsia Lorka, apo Ernest Hemingueji. Takimet, letërkëmbimet e historitë, do të mbeteshin të panjohura për vite me radhë, pasi siç tregon e bija, Aranita Marko, "Babi nuk e kishte zakon të mburrej", por edhe sepse regjimi nuk e pati asnjëherë me sy të mirë shkrimtarin. Gazeta "Tirana Observer", boton sot një pjesë të historive dhe miqësive të mëdha të Markos. Në pjesën më të mirë të panjohura apo më mirë të papublikuara, ato mbajnë mbi vete ashtu si shkrimtari, një jetë plot peripeci. Vajza e Markos, tregon sot, se pjesa më e madhe e korrespondencave të tij me të mëdhenj si: Elia Ehrenburg, Heminguej apo edhe të tjerë shkrimtarë të njohur, që ishin bashkëluftëtarë të Markos në luftën e Spanjës, gjenden vetëm në kujtimet e të atit. Pjesa më e madhe e letrave të ruajtura me kujdes e të mbajtura në sirtarët e pakta të apartamentit të Markove, në bulevardin "Zogu I", janë zhdukur gjatë kontrolleve të shpeshta të Sigurimit të Shtetit, apo edhe nga ndërhyrje të tjera. Ato që kanë mbetur një mal i tërë letrash, kujtimesh, blloqesh me poezi, duan një punë voluminoze për t'u sjellë para lexuesve. Ndërsa shfletojmë ato që ka lënë pas, një prej penave më të njohura të Shqipërisë, gjejmë letra në gjermanisht, spanjisht, kujtime që kanë mbërritur nga Italia e libra që vijnë nga Kuba. "Këto janë ato që kanë shpëtuar, mund të ketë edhe të tjera, por është shumë e vështirë t'i gjesh", na tregon e bija. Ndërsa nxjerr njëra pas tjetrës nga disa kuti kartoni, letra të zverdhura nga koha, ajo na thotë se vetë ka parë dhe ka dëgjuar shumë për letërkëmbimet e babait, por pjesa më e madhe e këtyre letrave apo fotografive që lidhen me Markon, janë zhdukur në vite. Këtu, ajo tregon se kanë ndërhyrë kontrollet e shpeshta të sigurimit apo miq që i kanë marrë e nuk i kanë kthyer më. Ndërkohë, figura e shkrimtarit të "Hasta la Vistës", mbetet enigmatike, ndoshta jo për shkakun se ai ishte i tillë, por pasi atij, për vite me radhë ia mohuan të drejtën e botimit dhe po ashtu edhe të drejtën e korrespondencave me miqtë e luftës. Në një intervistë për "Tirana Observer", Aranita Marko rrëfen disa nga pjesët e panjohura të babait që edhe ajo vetë i ka zbuluar ndërsa rrëmonte në librat e blloqet e shumta, që ai ka lënë pas. Cilat ishin miqësitë e Markos, me shkrimtarët e mëdhenj: rusë, spanjollë, amerikanë, francezë, gjermanë, tentativat për të përkthyer jashtë librat e tij dhe përse nuk mundi të bëhej i njohur.
Ne mësuam, pasi folëm me studiuesen spanjolle, Marta Maria Garcia Suarez, se babai juaj ka pasur një sërë njohjesh me figura të mëdha të letërsisë botërore, a mund të na thoni cilat kanë qenë këto?
Po, është e vërtetë. Nga kujtimet, bisedat që kam dëgjuar nga im atë dhe kolegët e tij kam mësuar se në Spanjë, por edhe në Ustikë, ai ka takuar mjaft njerëz që ishin apo më vonë do të bëheshin të famshëm. Hemingueji është njëri prej tyre, por po ashtu, ai ka pasur komunikim me shkrimtarin gjerman, Ludvig Ren, edhe ky pjesëmarrës në luftën e Spanjës. Ka pasur kontakte dhe korrespondenca me shkrimtarin rus, Elia Ehrenburg, e shumë të tjerë.
Ju i keni ruajtur, a gjenden këto korrespondenca?
Një pjesë e mirë e tyre kanë humbur, pjesa tjetër duhet të ndodhet në materialet e pafundmë që ka lënë babai, por që për t'i gjetur duhet një punë voluminoze. Babai flet për to në kujtimet e tij të botuara së fundmi dhe në mjaft letra e blloqe, ku ka shënuar përshtypjet për personat që ka njohur, por që janë të papublikuara. Pak janë botuar, kryesisht në parathëniet e librave të babait.
Keni gjetur kohët e fundit ndonjë prej këtyre korrespondencave dhe për çfarë bëhet fjalë?
Ka disa. Kohët e fundit ndërsa rrëmoja në librat dhe dosjet që ka lënë babai, kam gjetur dy letra në gjermanisht që i dërgon një shkrimtar nga Republika Demokratike Gjermane, Gynter Felkel. Unë vetë nuk mund t'i kuptoj, por nëna ime di gjermanisht. Pak a shumë në dy letrat, flitet për miqësinë e tij me babanë. (Në të dy letrat flitet për mundësinë e botimit në gjermanisht të romanit "Hasta La Vista" dhe për lidhjen e Markos me Ludvik Ren. Sipas letrës, Ren i kishte shkruar Markos disa ditë më parë, ndërsa së bashku me Gynter ata do të bënin përpjekje për ta përkthyer veprën e Markos në gjermanisht. Të dy letrat janë të vitit 1959, një vit pasi libri ishte botuar në Shqipëri dhe në periudhën kur Shqipëria do të izolohej edhe nga bota lindore që përkrahte Bashkimin Sovjetik)
Ju përmendët më lart zhdukjen e këtyre korrespondencave, a mund të na e sqaroni sesi ka ndodhur?
Unë mund të them se pjesa më e madhe që ruhej në një bodrum, poshtë pallatit tonë, janë marrë pas arrestimit të parë të babait dhe pas arrestimit të dytë të tij dhe nuk dihet se ku kanë përfunduar. Një pjesë më pas kanë humbur, kur bodrumi ku ndodheshin iu dha dikujt tjetër për banim, pasi ai e zbrazi. Mund të ketë shumë foto që janë marrë nga miq e të afërm e që nuk janë kthyer më. Gjithashtu, ka edhe një sërë korrespondencash, që janë ruajtur e mund të ndodhen në letrat që ka lënë babai, por është e pamundur që ato të gjenden dhe duhet shumë punë për t'i nxjerrë në dritë. Unë për shembull mund t'ju tregoj se vetëm para pak kohësh, ndërsa rrëmoja në letrat dhe kujtimet e babit arrita të gjej dorëshkrimin e "Hasta La Vistës". Libri është i shkruar i gjithi me laps dhe unë nuk di çfarë të bëj për ta ruajtur. Fillimisht mendova të vendos çdo faqe në qeska plastike, por edhe ajo nuk besoj të jetë një mënyrë e mirë, pasi lapsi mund të fshihet, kështu që më ka mbetur e vetmja mënyrë që ta skanoj dhe ta ruaj në kompjuter.
Cila është vlera e këtij dorëshkrimi?
Gjatë studimeve që ka bërë Suarez, për babanë, ajo ka zbuluar se një nga të veçantat e tij është saktësia me të cilën ai përshkruan vendet dhe data apo edhe emrat e personave. Ndërkohë që në botimin e "Hasta La Vistës", ndodhej një emër i vetëm vendi që nuk përkonte me realitetin dhe që nuk gjendej. Pasi e verifikuam në dorëshkrim, kuptuam se ishte një gabim gjatë shtypjes. Gjithashtu, ne mendojmë se romani i botuar mund të ketë shumë ndryshime nga dorëshkrimi dhe do të përpiqemi që të bëjmë një botim më të plotë të tij.
Pasaporta
Emri Petro Marko
Vendlindja Dhërmi, Himarë
Vitlindja 25 nëntor 1915
Arsimi dhe jeta
1932 përfundon shkollën e mesme tregtare në Vlorë
1932-1933 punon si mësues në Dhuvia të Gjirokastrës
1933 gazetar në Tiranë në disa organe
1934-1936 studion në Greqi për Shkenca Politike
1936 boton revistën "ABC", e cila u mbyll pas numrit të 2-të
1936 internohet në Llogara për disa muaj
1936 largohet nga Shqipëria dhe bashkohet me vullnetarët e brigadës "Garibaldi" në Spanjë
1936-1938 boton së bashku me Skënder Luarasin "Vullnetari i Lirisë" në Spanjë
1938 largohet nga Spanja për në Francë
1939-1940 studion në Francë
1940, pasi është kthyer arrestohet dhe burgoset nga italianët
1941 dërgohet në Ustika në Itali
1943 pas zbarkimit të aleatëve është i lirë dhe bashkohet me partizanët italianë në Umbria
1944 arrestohet nga gjermanët dhe po atë vit kthehet në Shqipëri, ku bashkohet sërish me partizanët
1945-1947 punon si kryeredaktor i gazetës "Bashkimi"
1947-1950 burgoset si agjent i amerikanëve
1950-1952 është i papunë
1952-1957 punon si korrektor letrar
1957 mësues në teknikumin "8 Nëntori"
1973 i hiqet e drejta për botim
27 dhjetor 1991 vdes dhe varroset sipas amanetit pa ceremoni
Çmime
1998 "Mjeshtri i Madh i Punës"
2000 "Penda e Artë"
2002 "Qytetar Nderi i Vlorës"
2003 "Nder i Kombit"
Librat
1929 boton poezinë e parë
1958 boton romanin "Hasta La Vista" ( Merr Çmimin e Republikës)
1959 boton "Horizont" vëllim me Poezi
1960 boton romanin "Qyteti i fundit", u kritikua dhe nuk u ribotua
1961 boton "Rrugë pa emra", vëllim me skica dhe tregime
1966 boton romanin "Stina e armëve"
1968 boton romanin "Ara në mal"
1972 boton romanin "Ultimatumi"
1964 boton romanin për fëmijë "Shpella e piratëve"
1967 boton tregimet "Urata, Dhia dhe Perëndia"
1969 boton romanin "Halimi"
1973 boton "Fantazma dhe plani 3+4"
1988 boton romanin për fëmijë "Griva"
1972 boton dramën "Guna mbi tela"
1973 boton "Miku i Martin Gjinit" (libri u sekuestrua dhe u asgjësua)
1974 boton "Poezi të zgjedhura" (libri u sekuestrua dhe u asgjësua)
1984 boton romanin "Të thjeshtët"
1989 boton romanin "Nata e Ustikës"
1996 botohen poezitë e përkthyera nga autorë hispanikë "Ku po shkon kalorës i vdekur"
2000 botohet jetëshkrimi "Intervistë me vetveten (Retë dhe Gurët)"
2001 botohet romani "Çuka e shtegtarit"
Së fundmi, botohen "Lejania", "Një natë dhe 2 agime", (romane) "Tregime të zgjedhura", "Dita që rrojta unë" (publicistikë), "Erë e Det"
Takimi me Frederiko Garsia Lorkën
Petro Marko kishte një idhull dhe padyshim ai ishte Frederiko Garsia Lorka. Poetin e madh spanjoll për vite me radhë, Marko e mbante mbi kokën e krevatit të tij dhe po ashtu, për vite me radhë, ai ka përkthyer mjaft pjesë të këtij gjiganti. Por, Marko ka pasur fatin ta takonte idhullin e tij. E gjithë kjo ndodh gjatë luftës së Spanjës, në vendin ku Marko, ishte për të luftuar. "Ka një kujtim në një libër të Frederiko Garsia Lorkës, në të cilën babai ka shkruar në spanjisht: "E kam njohur Lorkën në Poco Rubio të Albacetes në vjeshtë të vitit 1937". Libri ka ardhur nga Kuba", tregon Aranita Marko. Në hyrje të librit me kapakë të vjetër botim i shumë viteve më parë në spanjisht Marko, thotë se Lorka ishte idhulli i tij. "Unë mbaj mend, se babai e adhuronte Lorkën dhe në dhomën ku flinte, mbante gjithmonë një fotografi të madhe të tij", tregon vajza e shkrimtarit.
Takimi me Ernest Heminguejin
Mjafton të lexosh përshkrimin që Petro Marko i bën Ernest Heminguejit, që të krijosh portretin e shkrimtarit që do të merrte vite më vonë çmimin "Nobel". Me Heminguejin, ai është takuar për herë të parë në një konferencë në Spanjë, por të dy ata janë takuar edhe disa herë të tjera. Marko kujton se Hemingueji, ishte i armatosur deri në dhëmbë, ndërkohë që filmonte betejat e luftës civile, e me paratë që fitonte duke s**tur filmat, ndihmonte republikanët spanjollë. Ai kujton edhe një dialog të Ehrenburgur me Heminguejin. Ndërkohë, duket se dy shkrimtarët kanë komunikuar, gjatë kohës që Hemingueji ishte në Kubë. Nga këto komunikime, në kujtimet e Markos gjendet vetëm fakti se ai i ka dërguar librin "Hasta La Vista" dhe i ka shkruar se ishte i frymëzuar nga "Për kë bien kambanat", ndërsa Hemingueji nga ana tjetër i ka kthyer përgjigje "Kushdo që lufton për lirinë e njeriut, nuk mund të shkruajë veç letërsi të bukur".
Studiuesja spanjolle, 4 vjet studime për Markon
Ajo mësoi shqipen enkas për të përkthyer në spanjisht, "Hasta la Vistën" e Petro Markos. Për katër vjet me radhë ka studiuar dhe i është përkushtuar gjithçkaje që kishte lidhje me këtë të fundit dhe me historinë e tij në Spanjë. Në një intervistë për "Tirana Observer", Marta Maria Garcia Suarez, tregon punën e bërë për të botuar në Spanjë romanin e vullnetarit shqiptar, Petro Marko. Ajo gjithashtu, përmend se sa më shumë e ka studiuar këtë të fundit aq më shumë gjëra i është dashur të lexonte e të verifikonte, ndërsa sot është e bindur se gjithçka për të cilën flet Marko, ka ndodhur në të vërtetë. Profesoresha spanjolle nuk pranon të tregojë nëse ka gjetur ndonjë nga personazhet e "Hasta La Vistës" në vendin e saj, por pohon se ka kryer kërkime dhe se është më se e bindur që ata ekzistojnë. Ndërkohë që ajo nuk harron të përmendë edhe një sërë lidhjesh e njohjesh që Petro Marko, ka pasur me figura të shquara e të njohura, të luftës së Spanjës, përfshirë këtu një sërë shkrimtarësh e politikanësh të mëdhenj.
TO - Qershor 2005
“njohjet e babait tim në Spanjë”
Marko: Kishte korrespondenca me: rusë, amerikanë, italianë, gjermanë e francezë
Vladimir KARAJ
Nuk ka asnjë dyshim, që aiështë një nga njerëzit më të mëdhenj të letërsisë shqiptare. Me një jetë të vrullshme e plot të panjohura, Petro Marko, mbetet shkrimtari i madh, i luftës dhe i burgjeve. Por një njeri si Marko, nuk mund të kuptohet pa njohjet e mëdha. Fati e padyshim, pasioni i Markos për letërsinë, kanë bërë që ndërsa ishte ushtar në Spanjë të njihte ata, që ishin apo më vonë u bënë koka të letërsisë botërore. Të tillë si: Frederiko Garsia Lorka, apo Ernest Hemingueji. Takimet, letërkëmbimet e historitë, do të mbeteshin të panjohura për vite me radhë, pasi siç tregon e bija, Aranita Marko, "Babi nuk e kishte zakon të mburrej", por edhe sepse regjimi nuk e pati asnjëherë me sy të mirë shkrimtarin. Gazeta "Tirana Observer", boton sot një pjesë të historive dhe miqësive të mëdha të Markos. Në pjesën më të mirë të panjohura apo më mirë të papublikuara, ato mbajnë mbi vete ashtu si shkrimtari, një jetë plot peripeci. Vajza e Markos, tregon sot, se pjesa më e madhe e korrespondencave të tij me të mëdhenj si: Elia Ehrenburg, Heminguej apo edhe të tjerë shkrimtarë të njohur, që ishin bashkëluftëtarë të Markos në luftën e Spanjës, gjenden vetëm në kujtimet e të atit. Pjesa më e madhe e letrave të ruajtura me kujdes e të mbajtura në sirtarët e pakta të apartamentit të Markove, në bulevardin "Zogu I", janë zhdukur gjatë kontrolleve të shpeshta të Sigurimit të Shtetit, apo edhe nga ndërhyrje të tjera. Ato që kanë mbetur një mal i tërë letrash, kujtimesh, blloqesh me poezi, duan një punë voluminoze për t'u sjellë para lexuesve. Ndërsa shfletojmë ato që ka lënë pas, një prej penave më të njohura të Shqipërisë, gjejmë letra në gjermanisht, spanjisht, kujtime që kanë mbërritur nga Italia e libra që vijnë nga Kuba. "Këto janë ato që kanë shpëtuar, mund të ketë edhe të tjera, por është shumë e vështirë t'i gjesh", na tregon e bija. Ndërsa nxjerr njëra pas tjetrës nga disa kuti kartoni, letra të zverdhura nga koha, ajo na thotë se vetë ka parë dhe ka dëgjuar shumë për letërkëmbimet e babait, por pjesa më e madhe e këtyre letrave apo fotografive që lidhen me Markon, janë zhdukur në vite. Këtu, ajo tregon se kanë ndërhyrë kontrollet e shpeshta të sigurimit apo miq që i kanë marrë e nuk i kanë kthyer më. Ndërkohë, figura e shkrimtarit të "Hasta la Vistës", mbetet enigmatike, ndoshta jo për shkakun se ai ishte i tillë, por pasi atij, për vite me radhë ia mohuan të drejtën e botimit dhe po ashtu edhe të drejtën e korrespondencave me miqtë e luftës. Në një intervistë për "Tirana Observer", Aranita Marko rrëfen disa nga pjesët e panjohura të babait që edhe ajo vetë i ka zbuluar ndërsa rrëmonte në librat e blloqet e shumta, që ai ka lënë pas. Cilat ishin miqësitë e Markos, me shkrimtarët e mëdhenj: rusë, spanjollë, amerikanë, francezë, gjermanë, tentativat për të përkthyer jashtë librat e tij dhe përse nuk mundi të bëhej i njohur.
Ne mësuam, pasi folëm me studiuesen spanjolle, Marta Maria Garcia Suarez, se babai juaj ka pasur një sërë njohjesh me figura të mëdha të letërsisë botërore, a mund të na thoni cilat kanë qenë këto?
Po, është e vërtetë. Nga kujtimet, bisedat që kam dëgjuar nga im atë dhe kolegët e tij kam mësuar se në Spanjë, por edhe në Ustikë, ai ka takuar mjaft njerëz që ishin apo më vonë do të bëheshin të famshëm. Hemingueji është njëri prej tyre, por po ashtu, ai ka pasur komunikim me shkrimtarin gjerman, Ludvig Ren, edhe ky pjesëmarrës në luftën e Spanjës. Ka pasur kontakte dhe korrespondenca me shkrimtarin rus, Elia Ehrenburg, e shumë të tjerë.
Ju i keni ruajtur, a gjenden këto korrespondenca?
Një pjesë e mirë e tyre kanë humbur, pjesa tjetër duhet të ndodhet në materialet e pafundmë që ka lënë babai, por që për t'i gjetur duhet një punë voluminoze. Babai flet për to në kujtimet e tij të botuara së fundmi dhe në mjaft letra e blloqe, ku ka shënuar përshtypjet për personat që ka njohur, por që janë të papublikuara. Pak janë botuar, kryesisht në parathëniet e librave të babait.
Keni gjetur kohët e fundit ndonjë prej këtyre korrespondencave dhe për çfarë bëhet fjalë?
Ka disa. Kohët e fundit ndërsa rrëmoja në librat dhe dosjet që ka lënë babai, kam gjetur dy letra në gjermanisht që i dërgon një shkrimtar nga Republika Demokratike Gjermane, Gynter Felkel. Unë vetë nuk mund t'i kuptoj, por nëna ime di gjermanisht. Pak a shumë në dy letrat, flitet për miqësinë e tij me babanë. (Në të dy letrat flitet për mundësinë e botimit në gjermanisht të romanit "Hasta La Vista" dhe për lidhjen e Markos me Ludvik Ren. Sipas letrës, Ren i kishte shkruar Markos disa ditë më parë, ndërsa së bashku me Gynter ata do të bënin përpjekje për ta përkthyer veprën e Markos në gjermanisht. Të dy letrat janë të vitit 1959, një vit pasi libri ishte botuar në Shqipëri dhe në periudhën kur Shqipëria do të izolohej edhe nga bota lindore që përkrahte Bashkimin Sovjetik)
Ju përmendët më lart zhdukjen e këtyre korrespondencave, a mund të na e sqaroni sesi ka ndodhur?
Unë mund të them se pjesa më e madhe që ruhej në një bodrum, poshtë pallatit tonë, janë marrë pas arrestimit të parë të babait dhe pas arrestimit të dytë të tij dhe nuk dihet se ku kanë përfunduar. Një pjesë më pas kanë humbur, kur bodrumi ku ndodheshin iu dha dikujt tjetër për banim, pasi ai e zbrazi. Mund të ketë shumë foto që janë marrë nga miq e të afërm e që nuk janë kthyer më. Gjithashtu, ka edhe një sërë korrespondencash, që janë ruajtur e mund të ndodhen në letrat që ka lënë babai, por është e pamundur që ato të gjenden dhe duhet shumë punë për t'i nxjerrë në dritë. Unë për shembull mund t'ju tregoj se vetëm para pak kohësh, ndërsa rrëmoja në letrat dhe kujtimet e babit arrita të gjej dorëshkrimin e "Hasta La Vistës". Libri është i shkruar i gjithi me laps dhe unë nuk di çfarë të bëj për ta ruajtur. Fillimisht mendova të vendos çdo faqe në qeska plastike, por edhe ajo nuk besoj të jetë një mënyrë e mirë, pasi lapsi mund të fshihet, kështu që më ka mbetur e vetmja mënyrë që ta skanoj dhe ta ruaj në kompjuter.
Cila është vlera e këtij dorëshkrimi?
Gjatë studimeve që ka bërë Suarez, për babanë, ajo ka zbuluar se një nga të veçantat e tij është saktësia me të cilën ai përshkruan vendet dhe data apo edhe emrat e personave. Ndërkohë që në botimin e "Hasta La Vistës", ndodhej një emër i vetëm vendi që nuk përkonte me realitetin dhe që nuk gjendej. Pasi e verifikuam në dorëshkrim, kuptuam se ishte një gabim gjatë shtypjes. Gjithashtu, ne mendojmë se romani i botuar mund të ketë shumë ndryshime nga dorëshkrimi dhe do të përpiqemi që të bëjmë një botim më të plotë të tij.
Pasaporta
Emri Petro Marko
Vendlindja Dhërmi, Himarë
Vitlindja 25 nëntor 1915
Arsimi dhe jeta
1932 përfundon shkollën e mesme tregtare në Vlorë
1932-1933 punon si mësues në Dhuvia të Gjirokastrës
1933 gazetar në Tiranë në disa organe
1934-1936 studion në Greqi për Shkenca Politike
1936 boton revistën "ABC", e cila u mbyll pas numrit të 2-të
1936 internohet në Llogara për disa muaj
1936 largohet nga Shqipëria dhe bashkohet me vullnetarët e brigadës "Garibaldi" në Spanjë
1936-1938 boton së bashku me Skënder Luarasin "Vullnetari i Lirisë" në Spanjë
1938 largohet nga Spanja për në Francë
1939-1940 studion në Francë
1940, pasi është kthyer arrestohet dhe burgoset nga italianët
1941 dërgohet në Ustika në Itali
1943 pas zbarkimit të aleatëve është i lirë dhe bashkohet me partizanët italianë në Umbria
1944 arrestohet nga gjermanët dhe po atë vit kthehet në Shqipëri, ku bashkohet sërish me partizanët
1945-1947 punon si kryeredaktor i gazetës "Bashkimi"
1947-1950 burgoset si agjent i amerikanëve
1950-1952 është i papunë
1952-1957 punon si korrektor letrar
1957 mësues në teknikumin "8 Nëntori"
1973 i hiqet e drejta për botim
27 dhjetor 1991 vdes dhe varroset sipas amanetit pa ceremoni
Çmime
1998 "Mjeshtri i Madh i Punës"
2000 "Penda e Artë"
2002 "Qytetar Nderi i Vlorës"
2003 "Nder i Kombit"
Librat
1929 boton poezinë e parë
1958 boton romanin "Hasta La Vista" ( Merr Çmimin e Republikës)
1959 boton "Horizont" vëllim me Poezi
1960 boton romanin "Qyteti i fundit", u kritikua dhe nuk u ribotua
1961 boton "Rrugë pa emra", vëllim me skica dhe tregime
1966 boton romanin "Stina e armëve"
1968 boton romanin "Ara në mal"
1972 boton romanin "Ultimatumi"
1964 boton romanin për fëmijë "Shpella e piratëve"
1967 boton tregimet "Urata, Dhia dhe Perëndia"
1969 boton romanin "Halimi"
1973 boton "Fantazma dhe plani 3+4"
1988 boton romanin për fëmijë "Griva"
1972 boton dramën "Guna mbi tela"
1973 boton "Miku i Martin Gjinit" (libri u sekuestrua dhe u asgjësua)
1974 boton "Poezi të zgjedhura" (libri u sekuestrua dhe u asgjësua)
1984 boton romanin "Të thjeshtët"
1989 boton romanin "Nata e Ustikës"
1996 botohen poezitë e përkthyera nga autorë hispanikë "Ku po shkon kalorës i vdekur"
2000 botohet jetëshkrimi "Intervistë me vetveten (Retë dhe Gurët)"
2001 botohet romani "Çuka e shtegtarit"
Së fundmi, botohen "Lejania", "Një natë dhe 2 agime", (romane) "Tregime të zgjedhura", "Dita që rrojta unë" (publicistikë), "Erë e Det"
Takimi me Frederiko Garsia Lorkën
Petro Marko kishte një idhull dhe padyshim ai ishte Frederiko Garsia Lorka. Poetin e madh spanjoll për vite me radhë, Marko e mbante mbi kokën e krevatit të tij dhe po ashtu, për vite me radhë, ai ka përkthyer mjaft pjesë të këtij gjiganti. Por, Marko ka pasur fatin ta takonte idhullin e tij. E gjithë kjo ndodh gjatë luftës së Spanjës, në vendin ku Marko, ishte për të luftuar. "Ka një kujtim në një libër të Frederiko Garsia Lorkës, në të cilën babai ka shkruar në spanjisht: "E kam njohur Lorkën në Poco Rubio të Albacetes në vjeshtë të vitit 1937". Libri ka ardhur nga Kuba", tregon Aranita Marko. Në hyrje të librit me kapakë të vjetër botim i shumë viteve më parë në spanjisht Marko, thotë se Lorka ishte idhulli i tij. "Unë mbaj mend, se babai e adhuronte Lorkën dhe në dhomën ku flinte, mbante gjithmonë një fotografi të madhe të tij", tregon vajza e shkrimtarit.
Takimi me Ernest Heminguejin
Mjafton të lexosh përshkrimin që Petro Marko i bën Ernest Heminguejit, që të krijosh portretin e shkrimtarit që do të merrte vite më vonë çmimin "Nobel". Me Heminguejin, ai është takuar për herë të parë në një konferencë në Spanjë, por të dy ata janë takuar edhe disa herë të tjera. Marko kujton se Hemingueji, ishte i armatosur deri në dhëmbë, ndërkohë që filmonte betejat e luftës civile, e me paratë që fitonte duke s**tur filmat, ndihmonte republikanët spanjollë. Ai kujton edhe një dialog të Ehrenburgur me Heminguejin. Ndërkohë, duket se dy shkrimtarët kanë komunikuar, gjatë kohës që Hemingueji ishte në Kubë. Nga këto komunikime, në kujtimet e Markos gjendet vetëm fakti se ai i ka dërguar librin "Hasta La Vista" dhe i ka shkruar se ishte i frymëzuar nga "Për kë bien kambanat", ndërsa Hemingueji nga ana tjetër i ka kthyer përgjigje "Kushdo që lufton për lirinë e njeriut, nuk mund të shkruajë veç letërsi të bukur".
Studiuesja spanjolle, 4 vjet studime për Markon
Ajo mësoi shqipen enkas për të përkthyer në spanjisht, "Hasta la Vistën" e Petro Markos. Për katër vjet me radhë ka studiuar dhe i është përkushtuar gjithçkaje që kishte lidhje me këtë të fundit dhe me historinë e tij në Spanjë. Në një intervistë për "Tirana Observer", Marta Maria Garcia Suarez, tregon punën e bërë për të botuar në Spanjë romanin e vullnetarit shqiptar, Petro Marko. Ajo gjithashtu, përmend se sa më shumë e ka studiuar këtë të fundit aq më shumë gjëra i është dashur të lexonte e të verifikonte, ndërsa sot është e bindur se gjithçka për të cilën flet Marko, ka ndodhur në të vërtetë. Profesoresha spanjolle nuk pranon të tregojë nëse ka gjetur ndonjë nga personazhet e "Hasta La Vistës" në vendin e saj, por pohon se ka kryer kërkime dhe se është më se e bindur që ata ekzistojnë. Ndërkohë që ajo nuk harron të përmendë edhe një sërë lidhjesh e njohjesh që Petro Marko, ka pasur me figura të shquara e të njohura, të luftës së Spanjës, përfshirë këtu një sërë shkrimtarësh e politikanësh të mëdhenj.
TO - Qershor 2005