Οι Αλβανοί δεν προέρχονται από τον Καύκασο. Είναι άλλοι οι Αλβανοί του Καυκάσου (σήμερα λέγονται Ούντι) και άλλοι οι Αλβανοί της βαλκανικής Αλβανίας. Επίσης, είναι ψέμα ότι οι Τούρκοι έφεραν τους Αλβανούς στα Βαλκάνια, αφού πρώτων υπάρχουν μαρτυρίες καταγεγραμμένες σε βενετικά αρχεία του 12ου αιώνα ότι μαρτυρείται αλβανική παρουσία απέναντι από την Κέρκυρα, και δεύτερον οι Αλβανοί πολέμησαν με σθένος εναντίον των Οθωμανών, πριν εξισλαμιστούν.
«… οι Ιλλυριοί, ένα μεγάλο και ισχυρό έθνος που ζούσε στην Αδριατική Θάλασσα, από τον Πάδο ως τον Αμβρακικό Κόλπο, και προς τα βόρεια ως τον Δούναβη…Ο Αππιανός σημειώνει ξεκάθαρα ότι οι Παννόνιοι ήταν Ιλλυριοί. Οι Ίστριοι, οι Ιάποδες, οι Δαλμάτες, οι Λιβουρνοί, οι Δάρδανοι, οι Αρδιαίοι, οι Αυταριάτες, με λίγα λόγια, όλοι οι λαοί προς τα Κεραύνια Όρη θεωρούνται Ιλλυριοί. Αλλά επίσης κατοικούσαν σε ευρύα έκταση περιοχές της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Μόνο ένα μικρό ποσοστό της Μακεδονίας κατοικούνταν από τους Έλληνες. Η πλειονότητα του πληθυσμού ήταν Ιλλυριοί και Θράκες. Οι Δασσαρέτες, οι Λυγκηστές, οι Βρύγες ή Φρύγες, οι Πελάγονες, οι Εορδοί, οι Ελιμιότες, οι Ατιντάνες, οι κάτοικοι γύρω από την Κανταβία, την Πέλλα, την Έδεσσα, τη Βέροια, έχουν όλοι αναφερθεί ως Ιλλυριοί. Σε μία μεγάλη έκταση, ήταν σχεδόν μόνο οι πόλεις στις ακτές που είχαν Έλληνες κατοίκους…Τον καιρό του Στράβωνα, οι βάρβαροι κατοικούσαν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, και αναφέρει ότι Θράκες κατοικούσαν στη Μακεδονία και σε κομμάτια της Θεσσαλίας εκείνον τον καιρό. Οι Ιλλυριοί και οι Θράκες ήταν πάντα μεγάλοι λαοί στην Ευρώπη.» (Johann Thunmann, Über die Geschichte und Sprache der Albaner und der Wlachen, (Leipzig 1774); Translated from the German by Robert Elsie.)
Λοιπόν, η αλήθεια είναι ότι μία μεγάλη σειρά επιστημόνων - ορισμένοι από τους οποίους είναι Αλβανοί αλλά οι περισσότεροι τους ξένοι - που υποστηρίζουν την ιλλυρική καταγωγή της αλβανικής γλώσσας, μαζί με τα έργα τους και τη χρονολογία εκδόσεως των, είναι οι εξής:
· 1705: Leibniz, Gottfried Wilhelm. Albaner – Brife. Hanover.
· 1774: Thunmann, Johann. Untersuchungen über die Geschichte der östlichen europäischen Völker. Laipzig.
· 1829: Kopitar, B. J. Albanische, walachische und bulgarische Sprache. Wien.
· 1853: Hahn, Georg von. Albanesische Studien. Wien.
· 1855: Bopp, Franz. Über das Albanesische in seinen verwandtschaftlichen Beziehungen. Berlin.
· 1864: Camarda, Demetrio. Saggio di grammatologia comparata sulla lingua albanese. Livorno.
· 1866: Camarda, Demetrio. Appendice al Saggio di grammatologia sulla lingua albanese. Prato.
· 1870: Miklosich, Franz. Albanische Forschungen. I: Die slavischen Elemente im Albanischen; Albanische Forschugen, II: Die romanischen Elemente im Albanischen. Wien.
· 1883-1892: Meyer, Gustav. Albanesische Studien. Wien.
· 1894: Pedersen, Holger. Bidrag til den albanesiske sproghistorie. (Festskrift til Vilhelm Thomsen). Kobenhavn.
· 1896: Kretschmer, Paul. Einleitung in die Geschichte der griechischen Sprache (Hyrje në historinë e gjuhës greke). Göttingen.
· 1905: Pedersen, Holger. "Albanesisch", Rom. Jb., 9.
· 1926: Thumb, Albert. "Altgriechische Elemente des Albanesischen". Indogerm. Forschungen, 26.
· 1930: Sandfeld, Kristian. Linguistique balkanique, problemes et resultats. Paris.
· 1935: Kretschmer, Paul. Sprachliche Vorgeschichte des Balkans (Parahistoria gjuhësore e Ballkanit). Revue Internationale des e'tudes balkaniquee, Volume II.
· 1950: Cimochowski, Waclaw. "Recherches sur l'histoire du sandhi dans la langue albanaise". Lingua Posnaniensis, 2, pp. 220-255.
· 1950: Pisani, Vittore. "L'albanais et les autres langues indoeuropéennes",Annuaire de l'Institut de philologie et d'histoire orientales et slaves, 10.
· 1954: Çabej, Eqrem. "Rreth disa Çështjeve të historisë së gjuhës shqipe".BUSHT, SSHSH, 3.
· 1954: Lambertz, Maximilian. Lehrgang des Albanischen – Teil I: Albanisch-Deutsches Wörterbuch. Berlin.
· 1955: Lambertz, Maximilian. Lehrgang des Albanischen – Teil II: Albanische Chrestomathie. Berlin.
· 1956: Lambertz, Maximilian. Lehrgang des Albanischen – Teil III: Grammatik der albanischen Sprache. Saale.
· 1959: Mayer, Antun. Die Sprache der alten Illyrier. Wien.
· 1960: Cimochowski, Waclaw. "Des recherches sur la toponomastique de l'Albanie". Lingua Posnaniensis, 8, pp. 133-145.
· 1962: Çabej, Eqrem. "Disa probleme themelore të historisë së vjetër të gjuhës shqipe". BUSHT, SSHSH, 4.
· 1964: Pisani, Vittore. "Les origines de la langue albanaise". Stud. alban., 1.
· 1965: Tagliavini, Carlo. La stratificazione del lessico albanese. Elementi indoeuropei. Bologna.
· 1966: Mihaescu, Haralambie. "Les elements latins de la langue albanaise".Revue des études sud-est européennes, 4.
· 1968: Desnickaja, A. V. Albanskij jazyk i ego dialekty. Leningrad.
· 1968: Ajeti, Idriz. "La presence de l'albanais dans les parlers des populations slaves de la Peninsule Balkanique а la lumiere de la langue et de la toponymie". Stud. alban., 2.
· 1968: Gjinari, Jorgji. "Për historinë e dialekteve të gjuhës shqipe". Studime filologjike, 4.
· 1969: Gjinari, Jorgji. "Mbi vazhdimësinë e ilirishtes në gjuhën shqipe". Studime filologjike, 3.
· 1970: Çabej, Eqrem. "Mbi disa rregulla të fonetikës historike të shqipes".Studime filologjike, 1970, 2.
· 1972: Ajeti, Idriz. "Për historinë e marrëdhënieve të hershme gjuhësore shqiptare-sllave". Studime filologjike, 4.
· 1972: Çabej, Eqrem. "L'ancien nom national des albanais". Stud. alban., 9(1), pp. 31-40.
· 1972: Çabej, Eqrem. "Problemi i vendit të formimit të gjuhës shqipe". Studime filologjike, 4, pp. 5-23.
· 1972: Ölberg, Hermann. "Einige Uberlegungen zur Autochtonie der Albaner auf der Balkanhalbinsel". Akten Innsbruck.
· 1972: Pisani, Vittore. "Sulla genesi dell'albanese". Akten Innsbruck.
· 1973: Cimochowski, Waclaw. "Pozicioni gjuhësor i ilirishtes ballkanike në rrethin e gjuhëve indoevropiane". Studime filologjike, 2.
· 1973: Desnickaja, A. V. "Language Interferences and Historical Dialectology Linguistics", Linguistics, 113, pp. 41-52.
· 1974: Çabej, Eqrem. "Karakteristikat e huazimeve latine të gjuhës shqipe". Studime filologjike.
· 1976: Çabej, Eqrem. Studime etimologjike në fushë të shqipes. Tiranë.
· 1974: Domi, Mahir. "Prapashtesa ilire dhe shqipe, përkime dhe paralelizma". Studime filologjike, 4.
· 1975: Domi, Mahir. "Considerations sur les traits communs ou paralleles de l'albanais avec les autres langues balkaniques et sur leur etude". Stud. alban.,1.
· 1976: Gjinari, Jorgji. "Struktura dialektore e shqipes e parë në lidhje me historinë e popullit". Studime filologjike, 3.
· 1976: Katičić, Radoslav. Ancient Languages of the Balkans (Trends in Linguistics). The Hague and Paris: Mouton.
· 1977: Mann, Stuart E. An Albanian Historical Grammar. Hamburg: Helmut Buske Verlag.
· 1978: Mihaescu, Haralambie. La langue latine dans le sud-est de l’Europe. Bucuresti-Paris: Editura Academiei-Les Belles Lettres.
· 1979: Riza, Selman. Studime albanistike. Pristina.
· 1980: Pellegrini, Giovan Battista. "Rapporti linguistici interadriatici e l’elemento latino dell’albanese", Abruzzo, 19.
· 1980: Reiter, M. "Leibnizen's Albanel – Briefe". Zeitschrift fur Balkanologie, 16.
· 1981: Hamp, Eric P. "On Leibniz's Third Albanian Letter". Zeitschrift fur Balkanologie, 16.
· 1982: Çabej, Eqrem. Studime etimologjike në fushë të shqipes. Tiranë.
· 1982: Gjinari, Jorgji. "Dëshmi të historisë së gjuhës shqipe për kohën dhe vendin e formimit të popullit shqiptar". Studime filologjike, 3.
· 1982: Ölberg, Hermann. "Kontributi i gjuhësisë për çështjen e atdheut ballkanik të shqiptarëve". Studime filologjike, 3.
· 1982: Pellegrini, Giovan Battista. "Disa vëzhgime mbi elementin latin të shqipes", Studime filologjike, 3.
· 1984: Huld, Martin E. Basic Albanian Etymologies. Columbus, OH: Slavica Publishers.
· 1985: Banfi, Emanuele. Linguistica Balcanica. Bologna.
· 1986: De Simone, Carlo. "Gli illiri del Sud. Tentativo di una definizione". Iliria(Tiranë), 1.
· 1987: Buchholz, Oda; Fiedler, Wilfried. Albanische Grammatik, Leipzig: VEB Verlag Enzyklopädie.
· 1990: Desnickaja, A. V. Osnovy balkanskogo jazykoznanija, Cast 1. Leningrad: Nauka Press.
· 1991: Banfi, Emanuele. Storia linguistica del sud-est europeo. Milano.
· 1996: Demiraj, Shaban. Fonologjia historike e gjuhës shqipe. Akademia e Shkencave e Shqiperise. Instituti i Gjuhesise dhe i Letersise. Tirane: TOENA.
· 1997: Pellegrini, Giovan Battista. Avviamento alla linguistica albanese.
· 1998: Demiraj, Shaban. Gjuha shqipe dhe historia e saj. Tirane: Shtëpia botuese e librit universitar.
· 1999: Demiraj, Shaban. Prejardhja e shqiptarëve në dritën e dëshmive të gjuhës shqipe. Tirane: Shkenca.
· 2002: Demiraj, Shaban. Gramatikë historike e gjuhës shqipe. Akademia e Shkencave e Shqiperise. Instituti i Gjuhesise dhe i Letersise.
· 2004: Demiraj, Shaban. Gjuhësi Ballkanike. Akademia e Shkencave e Shqiperise. Instituti i Gjuhesise dhe i Letersise.
Ξέρουμε ότι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, δεν έχει σημειωθεί κάποια μεγάλη μετανάστευση προς τον χώρο της σημερινής Αλβανίας. Αυτό είναι ένα πρόσθετο επιχείρημα που μας κάνει να πιστεύουμε ότι οι Αλβανοί είναι απόγονοι των Ιλλυριών. Καταγράφοντας την άποψη του Thunmann, ο Κροάτης ιστορικός-αρχαιολόγος Aleksandar Stipčević (γεννημένος στις 10 Οκτωβρίου 1930), καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Zagreb από το 1987 μέχρι τη σύνταξη του το 1997, στο βιβλίο του ‘Iliri: povijest, život, kultura’ (Οι Ιλλύριοι: ιστορία, ζωή, πολιτισμός) που εκδόθηκε το 1974 στα κροατικά και μεταφράστηκε στα αγγλικά από την Stojana Čulić Burton, είπε: «Από την άλλη πλευρά, με το γεγονός ότι κάποιος δεν μπορεί να αποδείξει ότι από την προϊστορία μέχρι σήμερα συνέβη κάποια μετανάστευση προς την περιοχή της σημερινής Αλβανίας (και σίγουρα κάποια τέτοια μετανάστευση θα είχε κάπου καταγραφεί), ο Thunmann έφτασε στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι που κατοικούν σ’ αυτά τα μέρη σήμερα, πρέπει εθνικά να είναι οι ίδιοι άνθρωποι που κατοικούσαν εδώ κατά τους προϊστορικούς χρόνους.» (Aleksandar Stipčević, The Illyrians: history and culture, Park Ridge, New Jersey: Noyes Press (1977), p.73)
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (πέθανε το 160-168 μ.Χ.) αναφέρει μια φυλή στην Ιλλυρία με το όνομα Άλβανες, που ζούσε στο χώρο μεταξύ Δυρραχίου και Δίβρης. Είναι φανερό ότι πρόκειται για ένωση πατριών που συγκροτήθηκε για αυτοάμυνα (και ενδεχομένως όχι συγκεκριμένη φυλή). Αυτή η ένωση ενισχύεται πολύ την εποχή των μεγάλων βαρβαρικών επιδρομών του 4ου-7ου μ.Χ. αιώνα (άλλες Ιλλυρικές φυλές ήταν οι Εγχελοί, οι Ταυλάντιοι/Ταουλάντιοι, οι Βυλιόνοι (ή Μπουλιόνοι ή Μπουλιόνες), οι Δασσαρέτες, οι Αρδιαίοι, οι Παρθίνοι, οι Λαβεάτες, οι Γραβαίοι, οι Σκιρτάροι, οι Ατιντάνες, οι δίγλωσσοι Κάονοι ή Χάονες κ.α.).
Ο Νίκος Καράμπελας στο βιβλίο του «Ο Άγγλος θεολόγος Thomas S. Hughes στην Πρέβεζα και στη Νικόπολη» λέει: «Οι βυζαντινοί συγγραφείς φαίνεται να έχουν πάρει το όνομα ‘Αλβανοί’ από τον Πτολεμαίο. Οι βυζαντινοί ιστορικοί αναφέρονται σε αυτούς με τα επίθετα ‘Αλβάνοι’, ‘Αρβάνοι’, ‘Αλβανίτες’, ‘Αρβανίτες’ κ.τ.λ.».
Ορισμένοι συσχετίζουν το όνομα «Άλβα» ή «Άρβα» με την πόλη «Άρβα» (σημερινό ‘Ραμπ’ της Κροατίας) που κατοικήθηκε από τους ημι-Ιλλιριούς Λιβούρνιους (πρωτοαναφέρονται από το 360 μ.Χ.). Ενδέχεται όμως το «αλβ» («Αλβανία») να έχει κοινή ινδο-ευρωπαϊκή ρίζα με το «αλπ» (Άλπεις κ.τ.λ)’ δηλαδή Αλβανία=ορεινή χώρα, χώρα των βράχων, λευκή χώρα (στα λατινικά albus=λευκός) κ.τ.λ. Άλλοι πάλι λένε ότι το όνομα «Αλβανία» προέρχεται από την ονομασία του χωριού Άρβανο/Arbanë, δηλαδή Άρβανο/Αρβανία/Αλβανία/Αρβανιτιά κ.α.
Η Αλβανία λέγεται και «Αρμπερία» (Arbëria). Είναι μηδενικής σημασίας η διαφορά ανάμεσα στο «λ» και στο «ρ» (π.χ. Αλβανοί/Αρβανίτες, Άρβανο/Arbanë κ.α.). Ακόμα, και άλλες περιοχές της Αλβανίας (και όχι μόνο) αποκαλούνται συνήθως με ονόματα προερχόμενα από τις Αλβανικές φυλές/φάρες που τις κατοικούν, π.χ. Λιάπηδες~Λαμπερία (Labë~Labëria), Τσάμηδες~Τσαμερία (Çamë~Çamëria), Τόσκοι~Τοσκαρία (Toskë-Toskëria) κ.α. Στο λεξικό Στέφανου Βυζαντίου διαβάζουμε: «Άρβων ή Αρβών ην Ιλλυρίας πόλις, ης κάτοικος Αρβωνίτης. Το εθνικόν Αρβώνιος και Αρβωνίτης». Ότι υπήρχε τέτοιο τοπωνύμιο στην αρχαιότητα αποδεικνύεται από τον Πολύβιο, ο οποίος γράφει: «Οι δ’ άλλοι πάντες έφυγον εις τον Άρβωνα σκεδασθέντες».
Από όλα αυτά γίνεται πρόδηλο ότι όλα αυτά τα ονόματα και τοπωνύμια (Αλβανοί, Άλβανα, Αρβανίτες, Άρβανον, Αρβωνίτες, Άρβων) έχουν κοινή ρίζα. Το ότι αυτοί οι Αρβανίτες/Αλβανίτες σχετίζονταν με τους Ιλλυριούς φαίνεται και από τους βυζαντινούς συγγραφείς. Ο Φραντζής γράφει: «Τω αυτώ δε φθινοπώρω του s&ηβ έτους (6962 ήτοι 1454 μ.Χ.) δηλονότι επανεστάτησαν οι της Πελοποννήσου Αλβανίται κατά των Δεσποτών και των Αυθεντών αυτών». Ο Κριτόβουλος γράφει: «Οι γαρ της Πελοποννήσου Δεσπόται, της Βυζαντίδος αλούσης, ευθύς νεωτερισάντων των εν Πελοποννήσω Ιλλυριών και επαναστάντων αυτοίς…» (Κριτοβούλου, Ιστορία των πράξεων του Μωάμεθ, Β’-Γ’, 1).
Οι Αλβανοί προέρχονται από τον Καύκασο;
Σύμφωνα με την παράδοση, την οποία διασώζουν οι Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς και Ιουστίνος, η παρακαυκάσια Αλβανία είναι δημιούργημα των Αλβανών, κατοίκων της ιταλικής πόλεως Άλβα, οι οποίοι μετανάστευσαν με αρχηγό τον Ηρακλή. Οι επίμαχες λοιπόν λέξεις σχετίζονται με την ελληνική γλώσσα καθώς και με τη λατινική, συνάμα δε με τον απώτερο Ελληνισμό, αφού η ίδρυση της απόμακρης Αλβανίας του Καυκάσου ανάγεται στον κύκλο των άθλων του Ηρακλή (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, 1927, τ. 3ος, 403γ-406β).
Λαοί με το όνομα Αλβανία υπήρχαν στην Κρήτη, στην Ιταλία και σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Σύμφωνα λοιπόν με τις αρχαίες ελληνικές παραδόσεις οι Αλβανοί του Καυκάσου ήταν μετανάστες από τους Αλβανούς του Λατίου, τους οποίους οδήγησε εκεί ο Ηρακλής, όπως υποστηρίζουν οι Κουπιτώρης, Θωμόπουλος και άλλοι (αν και ορισμένοι από αυτούς επιμένουν να ομιλούν περί ελληνικής καταγωγής των Αλβανών λόγω ομοιότητας πολλών αλβανικών λέξεων με αρχαίες ελληνικές και λόγω της Πελασγικής και άρα ελληνικής όπως λένε καταγωγής των Ιλλυριών).
Για τους Αλβανούς του Λατίου (οι οποίοι αποίκησαν τον Καύκασο και όχι το αντίθετο) αναφέρεται ο Διόδωρος Σικελιώτης, στο Βιβλίο 8, κεφ. 25, όπου αναφέρεται σε παλαιό πόλεμο Ρωμαίων-Αλβανών επί βασιλείας στην Ρώμη του Οστιλίου Τύλλου, ενώ στον ίδιο πόλεμο αναφέρεται ο Πολύαινος στα Στρατηγήματα, Βιβλίο 8, κεφ. 5.
Σύμφωνα επίσης με τον Τάκιτο, Πελασγοί από την Θεσσαλία μετανάστευσαν στον Καύκασο μετά που εκστράτευσαν με τον Ιάσονα στους Κόλχους και την Ιβηρία και Αλβανία, φτάνοντας μέχρι την Κασπία. (Tacit, annal, 6/34)
Τέλος, έχει αποδειχθεί ότι η αλβανική γλώσσα είναι ινδο-ευρωπαϊκή γλώσσα, ανήκει σε έναν διακριτό/ξεχωριστό κλάδο της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών και δεν σχετίζεται με τις λεσγικές γλώσσες και διαλέκτους των Αλβανών του Καυκάσου:
«Η αλβανική γλώσσα απότελεί την μόνη επιβιώσα διάλεκτο του θρακο-ιλλυρικού κλάδου των ινδο-ευρωπαϊκών γλωσσών. Φαίνεται να επιβεβαιώνει τη θέση των Αλβανών ότι είναι οι παλαιότεροι αυτόχθονες κάτοικοι της βαλκανικής χερσονήσου.» (One Europe, many nations: a historical dictionary of European national groups, By James Minahan, History, 2000, Page 29)
Το δέντρο των ινδο-ευρωπαϊκών γλωσσών δημιουργήθηκε το 1974 από το Ινστιτούτο Γλωσσών στη Σουηδία και δημοσιεύτηκε το 1975:
«Η αλβανική γλώσσα πληρεί τις προϋποθέσεις - Η αλβανική γλώσσα είναι το πιο παλιό ινδο-ευρωπαϊκό ιδίωμα.» (WEBSTER’S NEW TWENTIETH CENTURY DICTIONARY, Unabridged Second Edition, De Luxe Color, William Collins and World Publishing Co., Inc., 1975, ISBN: 0-539-048523-3)
Αξίζει να πούμε εδώ ότι οι Αλβανοί πήγαν στον Καύκασο και όχι το αντίθετο - «Βαρβάρων τε αυ Θράκας και Παίονας και Ιλλυριούς και Αγριάνας τους ευρωστοτάτους τε των κατά την Ευρώπη και μαχιμωτάτους προς τα της Ασίας γένη αντιτάξεσθαι.» (Αρριανός Ζ’, 5)
Όταν ο θρυλικός στρατηλάτης (ο Μέγας Αλέξανδρος) πέρασε το μεγάλο φαράγγι του ορεινού όγκου που χωρίζει την Ασία και που αποτελεί τον μοναδικό διάδρομο εισόδου στην αχανή ανατολική Ασία – γι’ αυτό και “πύλη του Καυκάσου” ονομάζεται – τοποθέτησε εκεί ισχυρή φρουρά.
«Ούτω δη τα της Ασίας ώδε έχει προς του Ταύρου και του Καυκάσου τέμνεσθαι απ’ ανέμου ζεφύρου ως επ’ απηλιώτην…» (Αρριανός Ε’, 25, 5)
«Όταν έφτασε η άνοιξη, ο Αλέξανδρος προχώρησε προς την Ινδία, αφήνοντας πίσω τον Αμύντα με 3.500 ιππείς και 10.000 πεζούς.» (Αρριανός Δ’, 22, 4)
Αυτή η οπισθοφυλακή χωρίστηκε σε φυλές και κάθε φυλή ανέλαβε τη φύλαξη ενός συγκεκριμένου χώρου. Ο Κωνσταντινος Πορφυρογέννητος, σημειώνει: «Ίνα γίνηται σύνορον Φασιανής, ο ποταμός Ιέραξ, ήτοι ο Φάσις, και τα μεν αριστερά μέρη τα προ Ιλλυρίαν, κατέχωσιν οι Ίβηρες.» (P.G.T. 113, Περί Ιβήρων)
Εκεί, γύρω από αυτόν τον ποταμό, δημιούργησαν την πόλη τους. Αυτή η επαρχία ακόμη και σήμερα ονομάζεται “Αλβανικές Πύλες”. «Επί δ’ αυτοίς Κάσπιοι άνδρες. Αλβανοί τ’ επί τήσιν Αρήιοι. Εκεί δε και το έθνος οι Αλβανοί πολεμικοί και ποιμενικοί…ω Κυκλώπειος φησίν, ο βίος τουτέστιν ευδαίμων και άπονος.» (Διονύσιος “Οικουμένης Περιήγησις”, σελ. 180, στίχος 73)
Την αξία αυτών των ακριτών συνοριοφυλάκων αντελήφθη και ο στρατηγός Στηλίχων (415 μ.Χ.), ο οποίος ενίσχυσε αυτές τις φρουρές με αρκετούς Ιλλυριούς από την Αλβανία και εκχριστιανισθέντες Γότθους, για να τον μιμηθεί αργότερα ο Βελισσάριος.
Τί έχουν γράψει οι Βυζαντινοί συγγραφείς;
Ας δούμε εδώ ένα σημαντικό ιστορικό κείμενο, το Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (αναφέρεται και ως CSHB ή Bonn Corpus). Είναι μία σειρά κειμένων προερχόμενων από πρωταρχικές πηγές (από Βυζαντινούς και όχι μόνο συγγραφείς), και αφορά την ιστορία του Βυζαντίου από το 330 μέχρι το 1453 μ.Χ. Το Corpus αυτό αποτελείται από 50 τόμους. Εκδόθηκε στη Βόννη το 1828 με 1897 μ.Χ. Κάθε τόμος περιέχει από ένα ιστορικό κείμενο γραμμένο στα ελληνικά, ακολουθούμενο από μία λατινική μετάφραση. Μεταφράστηκε στα λατινικά από τον Καρδινάλιο Angelo Mai (7 Μαρτίου 1782 - 8 Σεπτεμβρίου 1854).
Το έργο αυτό το επιμελήθηκε ο ιστορικός Barthold Georg Niebuhr (27 Αυγούστου 1776 - 2 Ιανουαρίου 1831). Το έργο ήταν μία επέκταση/αναθεώρηση του Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (από μερικούς ονομαζόταν ως Byzantine du Louvre), που εκδόθηκε στο Παρίσι ανάμεσα στο 1648 και 1711 υπό την επιμέλεια του Ιησουίτη λόγιου Philippe Labbe. Αρχικά η επιμέλεια του έργου έγινε στο Πανεπιστήμιο της Βόννης αλλά μετά τον θάνατο του Niebuhr το 1831, η επιμέλεια πέρασε στον συνεργάτη του Immanuel Bekker στην Πρωσσική Ακαδημία Επιστημών στο Βερολίνο.
Ορισμένα κείμενα του συνολικού έργου αναθεωρήθηκαν ύστερα από απόφαση του 13ου Διεθνούς Συμποσίου Βυζαντινών Σπουδών (International Congress of Byzantine Studies) στην Οξφόρδη το 1966 από τον Διεθνή Σύνδεσμο Βυζαντινών Σπουδών (International Association of Byzantine Studies).
Στον 21ο τόμο (εκδόθηκε στη Βόννη το 1840 υπό την επιμέλεια του Immanuel Bekker) βρίσκονται κείμενα του Εφραίμ του χρονογράφου (τέλη 13ου - πρώτο μισό 14ου αιώνα). Αναφερόμενος ο Εφραίμ στην Ιλλυρία στον στίχο 7674 χαρακτηρίζει τους κατοίκους της Ιλλυρίας ως Αλβανούς: «Ιλλυρίδα γην, Αλβανούς οριτρόφους».
Οι στίχοι 7671-7674 στα ελληνικά είναι:
……χρατεΐ Θεσσαλίας τε συν Αχαΐα
Μακεδονίας χαι μέρους τίνος θράχης
αίρει Λαλματίαν τι συν Έπιδάμνω
Ιλλυρίδα γην, Αλβανούς οριτρόφονς
και στα λατινικά:
……THESSALIAM OCCUPAVIT CUM ACHAIA,
ET MACEDONIAM CUM THRACIAE PARTICULA ;
DALMATIAM ACQUISIVIT CUM EPIDAURO,
ILLYRI TRACTOS MONTICOLAS ALBANOS
Σε νεότερη ελληνική μετάφραση το κείμενο είναι:
……κατέκτησε τη Θεσσαλία και την Αχαΐα
τη Μακεδονία και μέρος της Θράκης,
προσάρτησε τη Δαλματία με την Επίδαμνο
ιλλυρική γη των ορεινών Αλβανών
Στον στίχο 9149 χαρακτηρίζει την Αχρίδα ως τόπο των Αλβανών: «δε’ Αχρίδος πέφθακεν Αλβάνου τόπον».
Ο Μιχαήλ Κριτοβούλος (1410-1470), γνωστός και ως Κριτόβουλος ο Ιμβριώτης, ήταν ιστορικός, λόγιος και αξιωματούχος κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο. Στο τρίτο του βιβλίο «Ιστορία του Μωάμεθ του Πορθητή», όταν αναφέρεται στις οθωμανικές εκστρατείες στην Πελοπόννησο και την Ιλλυρία/Αλβανία, χαρακτηρίζει την αλβανική αντίσταση εναντίον των Οθωμανών ως ιλλυρική αντίσταση και αναφέρεται στους Αλβανούς ως Ιλλυριούς… Περιγράφοντας την καταστροφή που επέφεραν στην περιοχή τα οθωμανικά στρατεύματα λέει: «…και οι Ιλλυριοί πήραν τα παιδιά τους, τις συζύγους τους, τα ζώα τους και οτιδήποτε άλλο μπορούσε να μεταφερθεί, στα ψηλά και μη προσβάσιμα ορεινά καταφύγια» και σε άλλο σημείο λέει: «…τότε, με μία ισχυρή φωνή, το ελαφρά οπλισμένο πεζικό, το βαριά οπλισμένο πεζικό και οι τουφεκιοφόροι επέδραμαν εναντίον των Ιλλυριών και κάνοντας τους να προσπαθούν να ξεφύγουν, τους κυνήγησαν με όλη τους τη δύναμη και τους ξεπέρασαν και τους σκότωσαν. Και κάποιους τους έπιασαν ζωντανούς. Αλλά κάποιοι από αυτούς, πιεζόμενοι από το βαριά οπλισμένο πεζικό, έριξαν τους εαυτούς τους από τα βάραθρα και τους γκρεμούς και σκοτώθηκαν…Ένας μεγάλος αριθμός Ιλλυριών έχασαν τη ζωή τους, άλλοι στη μάχη και άλλοι εκτελέστηκαν…»
Ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης (Αθήνα 1430-Ιταλία 1490), βυζαντινός Έλληνας ιστορικός και μέλος της ομώνυμης αρχοντικής οικογένειας της Αθήνας, η οποία ανέδειξε αρκετούς λογίους κατά τον 15ο αιώνα, γράφει: «Ουδόλως φρονώ ότι οί Αλβανοί ύπάρχουσιν Ίλλυρικόν γένος ώς τίνες λέγουσιν …», δηλαδή «καθόλου δεν συμφωνώ ότι οι Αλβανοί είναι ιλλυρικός λαός όπως λένε κάποιοι…» (Αποδείξεις Ιστοριών, βιβλίο Α, Λαόνικος Χαλκοκονδύλης)
Οι Έλληνες και οι Σέρβοι εθνικιστές, χρησιμοποιούν το παραπάνω απόσπασμα από την ιστορία του Χαλκοκονδύλη, ώστε να το παρουσιάσουν ως απόδειξη για την μη ιλλυρική καταγωγή των Αλβανών. Εδώ ο Χαλκοκονδύλης λοιπόν κατά πολλούς αρνείται στους Αλβανούς την ιλλυρική τους καταγωγή. Ωστόσο, κατά τον Χαλκοκονδύλη οι Αλβανοί είτε είναι άποικοι από την Ιαπυγία της Ιταλίας, είτε ιθαγενές στοιχείο από την περιοχή της Επιδάμνου (σημερινό Δυρράχιο): «…είτε μεν από την Ιαπυγία, όπως κάποιοι λένε, πέρασαν στην Επίδαμνο…είτε είναι από την περιοχή της Επιδάμνου, όπου ως όμοροι των Ιλλυριών, κατείχαν τη γύρω περιοχή» όπως χαρακτηριστικά λέει.
Όποιος έχει μελετήσει τα γραπτά του Χαλκοκονδύλη, θα πρέπει να ξέρει ότι ο Χαλκοκονδύλης χρησιμοποιεί παλαιά ονόματα για να χαρακτηρίσει τους διάφορους λαούς. Για παράδειγμα τους Σέρβους τους ονομάζει ‘Τριβαλλούς’, τους Βούλγαρους τους ονομάζει ‘Μυσούς’, τους Τούρκους τους θεωρεί ‘Σκύθες’ κ.α. Ο Χαλκοκονδύλης βλέπει μια ευρύτερη ιλλυρική ομογλωσσία που έχει διασπαρθεί σε όλη την Ευρώπη και εκτείνεται από τον Ταΰγετο μέχρι την ψυχρή Ρωσία. Αντιλαμβανόμαστε εδώ πως λέγοντας ο Χαλκοκονδύλης ‘Ιλλυριούς’, εννοεί τους Σλάβους. Αυτό φαίνεται και από την αναφορά του στον Ταΰγετο, όπου είχαν εγκατασταθεί οι σλαβικές φυλές των Μηλιγγών και των Εζεριτών.
Όταν ο Χαλκοκονδύλης αναφέρεται στους Σέρβους (τους οποίους ονομάζει ‘Τριβαλλούς’), τους περιγράφει σαν γένος «Ἱλλυρικόν». Γίνεται κατανοητό ότι εφόσον με τον όρο ‘Ιλλυριούς’ ο Χαλκοκονδύλης εννοεί τους Σλάβους, άρα λοιπόν όταν αρνείται την ιλλυρικότητα των Αλβανών, εννοεί ότι οι Αλβανοί δεν είναι Σλάβοι. Τους θεωρεί είτε αυτόχθονες της βαλκανικής χερσονήσου (και συγκεκριμένα της περιοχής γύρω από το σημερινό Δυρράχιο) είτε αποίκους από την Ιαπυγία της νότιας Ιταλίας.
Ας δούμε κάτι. Οι Ιάπυγες, οι Μεσάπιοι και άλλα φύλα που κατοικούσαν στην περιοχή, έχουν άμεση σχέση με τους Ιλλυριούς αφού από την Ιλλυρία πέρασαν στην Ιταλία περίπου τον 11ο αιώνα π.Χ. Γιατί όμως ο Χαλκοκονδύλης αναφέρει ότι ενδέχεται οι σημερινοί Αλβανοί να προέρχονται από τη νότια Ιταλία; Προφανώς μπερδεύεται εδώ και θα εξηγήσω τι εννοώ. Ο βυζαντινός ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης στην «Ιστορία» του αναφέρεται στους Αλβανούς και σε μία σε εξέγερση εναντίον της Κωνσταντινούπολης το 1043 μ.Χ. Εάν εξετάσουμε προσεκτικά το κείμενο, ο Ατταλειάτης αναφέρεται στους Νορμανδούς οι οποίοι προέρχονταν από την «πέραν των Άλπεων Γαλατία» (όπως λέει και ο Κεδρηνός ο οποίος τους ονομάζει «Φράγγους») και έφτασαν μέχρι τη νότια Ιταλία, όπου ίδρυσαν το Βασίλειο των δύο Σικελιών. Επιτέθηκαν στη Βυζαντινή αυτοκρατορία, καταλαμβάνοντας την Κέρκυρα, την Αλβανία, την Ήπειρο κι έφτασαν ως τη Θεσσαλονίκη, χωρίς να καταφέρουν τίποτα περισσότερο. Μάλιστα η Άννα η Κομνηνή στο βιβλίο της ‘Αλεξιάδα’ περιγράφει τις ταραχές που προκάλεσαν οι Νορμανδοί στρατιώτες στην περιοχή του Αρβάνου (Ιλλυρίας) κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πατέρα της, Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού (1081-1118).
Γιατί όμως ο Ατταλειάτης αναφέρει αυτούς τους Νορμανδούς ως ‘Αλβανούς’; Στη μεσαιωνική λατινική γλώσσα της εποχής του, η λέξη ‘albani’ σήμαινε ‘εισβολείς’, ‘επήλυδες’. Στο λεξικό της μεσαιωνικής λατινικής του J.F.Niermeyer η λέξη ‘albanus’ μεταφράζεται στα γαλλικά ως ‘etranger’ και στα αγγλικά ως ‘alien’. Η λέξη αυτή συνδέεται με τη φράγγικη λέξη ‘aliban’ (από το λατινικό alibi) η οποία πέρασε στα λατινικά του Μεσαίωνα ως ‘alibanus’, ‘albanus’, ‘aubanus’ κ.τλ. Ακόμα και σήμερα για παράδειγμα στα γαλλικά υπάρχει η λέξη ‘aubaine’ (συνόνυμη της μεσαιωνικής λατινικής albanagium) που μεταφράζεται στα ελληνικά ως ‘ευκαιρία’, ‘κοψοχρονιά’, ‘κελεπούρι’, ‘λαχείο’, ‘ευλογία’, ‘μάννα’ κ.α. Με λίγα λόγια το γαλλικό aubaine σημαίνει κάτι που ήρθε, κάτι που δόθηκε, κάτι αρχικά ξένο κ.τλ.
Οι Νορμανδοί λοιπόν εμφανίστηκαν στη νότια Ιταλία το 1017 μ.Χ. και την περίοδο 1038-1043 στην οποία αναφέρεται ο Ατταλειάτης, θεωρούνταν albani (στα γαλλικά aubain) δηλαδή επήλυδες και ξένοι σε σχέση με τους ντόπιους Ιταλούς. Για τον λόγο αυτόν, οι πληθυσμοί αυτοί αποκαλούνταν ως ‘Αλβανοί’. Η ονομασία ‘Νορμανδοί’ επικράτησε πολύ αργότερα.
«Θεωρήθηκε ότι αυτοί οι Αλβανοί του 1042 ήταν Νορμανδοί από τη Σικελία, αποκαλούμενοι έτσι από ένα αρχαϊκό όνομα (the Albanoi were an independent tribe from Southern Italy). Η αυτή περίπτωση είναι αδιαμφισβήτητη. Προέρχεται από τον ίδιο τον Ατταλιάτη, που έγραψε ότι οι Αλβανοί (Αρβανίτες) σχετίζονταν με την εξέγερση του 1078…» (Alexandru Madgearu, "The wars of the Balkan Peninsula: their medieval origins", Lanham: Scarecrow Press, 2008, p. 25;)
Βυζαντινοί ιστορικοί αποκαλούν αυτούς τους νορμανδικούς πληθυσμούς με διάφορα ονόματα. Ο Ατταλειάτης τους αποκαλεί ‘Αλβανούς’. Ο Σκυλίτζης-Κεδρηνός και ο Βρυέννιος τους αποκαλούν ‘Φράγγους’. Ως ‘Νορμάνους’ τους αποκαλεί όπως είδαμε αργότερα η Άννα η Κομνηνή στην Αλεξιάδα. Αργότερα Νορμανδοί στρατιώτες από τη νότια Ιταλία οι οποίοι επιτέθηκαν εναντίον της βυζαντινής Αυτοκρατορίας και τελικά προσεχώρησαν στις αυτοκρατορικές στρατιωτικές δυνάμεις, ονομάστηκαν ‘Μανιακάτοι’ από το όνομα του βυζαντινού πρώην αρχηγού τους Γεωργίου Μανιάκη, ο οποίος είχε στασιάσει κατά της Αυτοκρατορίας και σκοτώθηκε κοντά στην Θεσσαλονίκη. (Διονύσιος Ζακυθηνός, Βυζαντινή Ιστορια 324-1071, σελ. 399)
Αξίζει να αναφέρουμε κάτι ακόμα από την ‘Ιστορία’ του Μιχαήλ Ατταλειάτη. Ο Ατταλειάτης λοιπόν αναφέρει ότι ο δούκας του Δυρραχίου Νικηφόρος ο Βασιλάκης στα 1078-1079 στασίασε εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ετοίμασε στρατό για να βαδίσει εναντίον της. Ο στρατός του αυτός αποτελούνταν από Ρωμαίους, Αρβανίτες, Βούλγαρους κ.α. Εδώ ο Ατταλειάτης αναφέρεται σε Αρβανίτες και όχι σε Αλβανούς. Οι Έλληνες εθνικιστές χρησιμοποιούν αυτή την αναφορά του Ατταλειάτη για να διαχωρίσουν τους Αρβανίτες από τους Αλβανούς και λένε για παράδειγμα ότι «σε άλλο σημείο ο Ατταλειάτης αναφέρεται σε Αλβανούς και σε άλλο σημείο σε Αρβανίτες…άρα άλλο οι Αλβανοί και άλλο οι Αρβανίτες» όμως όπως δείξαμε, ο Ατταλειάτης με την ονομασία ‘Αλβανούς’ αναφέρεται στους Νορμανδούς της νότιας Ιταλίας που ήταν αλβανοί (ξένοι) στον τόπο εκείνον και όχι στους Αλβανούς της σημερινής Αλβανίας.
Ας δούμε το συμπέρασμα από το απόσπασμα του Χαλκοκονδύλη. Αποδείξαμε ότι λέγοντας ο Χαλκοκονδύλης ‘Ιλλυριούς’ εννοούσε τους Σλάβους και ότι αρνήθηκε ότι οι Αλβανοί είχαν σλαβική καταγωγή. Επειδή υπάρχει μία σύγχιση στις ιστορικές πηγές, γι’ αυτό προφανώς μπερδεύτηκε και ο Χαλκοκονδύλης. Παλαιότερα υπήρχε κοντά στη Ρώμη περιοχή με την ονομασία ‘Alba Longa’ και βουνό με το όνομα ‘mons Albanus’. Οι κάτοικοι της Άλμπα Λόγγα ονομάζονταν Αλβανοί. Χώρα με το όνομα ‘Αλβανία’ υπήρχε και στον Καύκασο. ‘Αλβανία’ ονομαζόταν και η Σκοτία παλαιότερα. Albany υπάρχει στις Η.Π.Α και στην Αυστραλία. Πρόκειται ασφαλώς για συνωνυμίες. Χρειάζεται επομένως μία προσεκτική μελέτη των πηγών, ώστε να μην πέφτουμε σε σφάλματα και να καταλάβουμε το τι πραγματικά εννοεί και θέλει να πει ο κάθε συγγραφέας.
Ας δούμε κάτι ακόμα για τον Χαλκοκονδύλη. Τι είπε ο Χαλκοκονδύλης; «Καθόλου δεν συμφωνώ ότι οι Αλβανοί είναι ιλλυρικός λαός όπως λένε κάποιοι», εννοώντας όπως εξήγησα ότι δεν θα έπρεπε να θεωρηθούν οι Αλβανοί ως σλαβικό έθνος, αφού τους Σλάβους στην ουσία τους ονόμαζε Ιλλυριούς και όχι τους Αλβανούς. Τι είπε σε άλλο σημείο όμως; «Θα έπρεπε να θεωρήσουμε τους Αλβανούς ως ανήκοντες στους Μακεδόνες, παρά σε οποιοδήποτε άλλο από τα έθνη της οικουμένης.» (Αποδείξεις Ιστοριών, Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, Βιβλίο Β)
Είναι γνωστό ότι στη δυτική Μακεδονία αρχικά κατοικούσαν Ιλλυριοί, Βοτιαίοι και άλλοι λαοί (ενώ στα ανατολικά Θράκες και άλλοι). Θεωρούσε λοιπόν ο Χαλκοκονδύλης τους Αλβανούς ως απογόνους εκείνων των φυλών που κατοικούσαν παλαιότερα τις δυτικές περιοχές της Μακεδονίας, δηλαδή των Ιλλυριών!!!
Αξίζει εδώ να πω ότι Έλληνες και Αλβανοί είναι οι παλαιότεροι κάτοικοι της βαλκανικής χερσονήσου. Οι Σέρβοι - και γενικότερα οι Σλάβοι - είναι επήλυδες. Οι Σέρβοι σχετίζονται με ένα σλαβικό/αλανικό φύλο από την περιοχή στα βόρεια του Καύκασου, τους Σέρβους, που ένας κλάδος τους έφτασαν στα Βαλκάνια και ένας κλάδος τους στην κεντρική Ευρώπη, οι Σλάβοι των Σκοπίων είναι απόγονοι των Δρογουβιτών (Δρογουβίτες/Δρουγουβίτες/Ντρεγόβιτσοι) που ήρθαν στην περιοχή από τις περιοχές της Λευκορωσίας, κ.α.
Ο Κροάτης ιστορικός και πολιτικός Milan von Šufflay (1879-1931), όπως και ο Σέρβος εθνολόγος Jovan Erdeljanović - θεωρούσε τους Αλβανούς ως γηγενής στην Αλβανία και απόγονους των Ιλλυριών, ενώ ο γνωστός Τσέχος σλαβολόγος Konstantin Jireček που προαναφέραμε, αν και μεροληπτούσε υπέρ των Σλάβων, θεωρούσε τους Αλβανούς ως απόγονους των Ιλλυριών μεν, αλλά θεωρούσε ότι είχαν έρθει από βορειότερα, από τις ιλλυρικές φυλές που κατοικούσαν στην Δαλματία. Ανάμεσα στα γραπτά του Šufflay τα σχετικά με τους Αλβανούς, είναι τα “Povijest severnih Arbanasa” (Η ιστορία των βόρειων Αλβανών), που εκδόθηκε στο Βελιγράδι το 1924, το “Städte und Burgen Albaniens hauptsächlich während des Mittelalters” (Οι Πόλεις και τα Φρούρια της Αλβανίας, Πρωταρχικά κατά τη διάρκεια των Μεσαιωνικών Χρόνων), που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1924, και το “Srbi i Arbanasi: njihova simbioza u srednjem vjeku” (Σέρβοι και Αλβανοί: Η συμβίωση τους κατά τα Μεσαιωνικά Χρόνια), που εκδόθηκε στο Βελιγράδι το 1925, καθώς και μία μεγάλη σειρά άρθρων. Μαζί με τους Ludwig von Thallóczy και Konstantin Jireček, εξέδοσε τη σημαντική δίτομη συλλογή αλβανικών ιστορικών κειμένων με τίτλο ‘Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia’ (Πράξεις και Διπλωματικές Υποθέσεις που εξιστορούν τα μεσαιωνικά χρόνια στην Αλβανία), που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1913 και το 1918 ο δεύτερος τόμος, καλύπτοντας τα χρόνια από το 344 έως το 1406 μ.Χ.
Ας δούμε τώρα ένα μικρό κομμάτι ενός άρθρου που έγραψε ο Šufflay σε μία Βιεννέζικη εφημερίδα τον Νοέμβριο του 1912, όταν οι σερβικές στρατιωτικές δυνάμεις είχαν κατακτήσει το Κόσοβο και ένα μεγάλο μέρος της σημερινής Αλβανίας:
«Οι Σέρβοι πολιτικοί θα ήταν καλύτερο να μην αναφέρουν ιστορικές απαιτήσεις στο κυριότερο αλβανικό λιμάνι, αυτό του Δυρραχίου (Durrës), που προτίθενται να το κατακτήσουν… Σε ιστορικά γραπτά, η ‘Αλβανία’ έγινε τότε ένας συμβατικός όρος, αναφερόμενη στην ορθογώνια ορεινή περιοχή ανάμεσα στο Τίβαρ, Πρίζρεν, Οχρίδα και Βαλόνα (Αυλώνα). Αυτή είναι η περιοχή στην οποία οι αυτόχθονες λαοί (Ιλλυριοί, Θράκες) βρέθηκαν σχεδόν ολοκληρωτικά υπό την εξουσία νέων (κρατικών) σχηματισμών από Έλληνες, Ρωμαίους και Σλάβους, όπως ο κισσός εξαπλώνεται πάνω στα γρανιτένια μνημεία ενός πρώην μεγάλου έθνους, οι Ιλλυριοί. Η λέξη ‘Αλβανία’ έχει χρησιμοποιηθεί ώστε να περιγράψει το μέσο αυτής της ορθογώνιας περιοχής από τα παλιά ιλλυρικά χρόνια…Αυτή η περιοχή ήταν πάντα μία παραμεθόρια περιοχή στην ουσία, ένα όριο ανάμεσα σε γλώσσες, θρησκείες και πολιτικές δυνάμεις. Ήταν ένα προϊόν ανατολής και δύσης, μία συγχώνευση των λιμανιών των Λατίνων και των Ελλήνων, ή ένα αμάγαλμα του Ρωμαϊκού και του Βυζαντινού κόσμου, που ήταν σε ευθεία επαφή με τους βάρβαρους - οι αυτόχθονες Αλβανοί και οι κατακτητές Σλάβοι…» (Das mittelalterliche Albanien, Neue Freie Presse, Vienna, 28 November 1912, p. 26 & reprinted in Illyrisch-Albanische Forschungen, edited by Ludwig von Thallóczy, Volume 1 (München & Leipzig: Düncker & Humblot, 1916), p. 282-287)
Η προσπάθεια των Ελλήνων και των Σέρβων εθνικιστών να αποδείξουν ότι οι Αλβανοί δεν είναι απόγονοι των Ιλλυριών και αυτόχθονες στα Βαλκάνια, χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από τα βιβλία του Χαλκοκονδύλη, πέφτει στο κενό. Οι Αλβανοί όμως είναι απόγονοι των Ιλλυριών.
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Παλαιολόγος, στον επιτάφιο προς τον αυτάδελφό του Θεόδωρο Παλαιολόγο, μας δίνει αξιοπρόσεκτες πληροφορίες για την μετοίκηση χιλιάδων Αλβανών στην Πελοπόννησο, τους οποίους αποκαλεί ‘Ιλλυριούς’, μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους και τα ζώα τους όπως χαρακτηρηστικά λέει: «Αλλά και Ιλλυριοί, περίπου μία μυριάδα, αθρόοι μετοίκησαν με τα παιδιά και τις γυναίκες και τα ζώα τους…» (Λάμπρου: «Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά», τ. Β, σ. 41–42)
Στον σατυρικό διάλογο ‘Ταξίδι στον Άδη’ (Επιδημία Μάζαρι εν Άδου) του βυζαντινού Μάξιμου Μάζαρι, ο συγγραφέας περιγράφει τις επτά γλωσσικές–πολιτισμικές κοινότητες που κατοικούν από κοινού (οικεί αναμίξ γένη) το 1415 στην Πελοπόννησο: Λακεδαίμονες (Μανιάτες), Ιταλοί, Πελοποννήσιοι (Μοραΐτες), Σθλαβίνοι, (Σλάβοι) Ιλλυριοί (Αρβανίτες), Αιγύπτιοι (Τσιγγάνοι) και Ιουδαίοι (Εβραίοι). (D. Α. Zakythinos, Le Despotat grec de Morée, II Athènes 1953, σελ. 1.)
Οι Αλβανοί είναι αυτόχθονες στα δυτικά Βαλκάνια, και είναι οι απευθείας απόγονοι των Ιλλυριών, χωρίς φυσικά να παραβλέπουμε τις κατά καιρούς διάφορες επιμιξίες τους με Θράκες (Δάκους, Μυσούς, Βέσσους), Φρύγες, Παίονες, Ρωμαίους κ.α., ο βασικός όμως κοεμός/πυρήνας των προγόνων των Αλβανών ήταν οι Ιλλυριοί
«Αλβανία. Πολλές φυλές έχουν εμφανιστεί και έχουν έρθει στην Ευρώπη. Αρκετές φορές ορδές από την ανατολή την έχουν σαρώσει σε διάφορες στιγμές και εξαφανίστηκαν στο διάβα της ιστορίας. Αλλά από τους λίγους αυθεντικούς κατοίκους της Ευρώπης, τους πραγματικούς Ευρωπαίους, ακόμα παραμένουν οι Αλβανοί, οι οποίοι κατοικούν σε ένα ορεινό τμήμα της βαλκανικής χερσονήσου. Οι Αλβανοί είναι οι απευθείας απόγονοι των Ιλλυριών οι οποίοι ζούσαν στα νότια της Ευρώπης από την απαρχή της ιστορίας.» (The Resurrected Nations: Short Histories of the Peoples Freed by The Great War and Statements of Their National Claims, By Isaac Don Levine States, Small –1919, page 66)
«…η άποψη της πλειοψηφίας των επιστημόνων είναι ότι οι Αλβανοί - και η αλβανική γλώσσα – είναι οι πλησιέστεροι σήμερα απόγονοι των Ιλλυριών, των Πελασγών…Αυτό μας κάνει περισσότερο σαφές το γιατί αυτός ο αρχαίος λαός έχει προσκολληθεί τόσο επίμονα στην αρχαία του γλώσσα και κουλτούρα…παρόλο που η γη τους κατακτήθηκε επανηλειμμένα από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους και τους Σλάβους και τους Τούρκους και παρόλο που επανηλειμμένα χρησιμοποίησαν αυτές τις επιβεβλημένες από τις καταστάσεις γλώσσες, οι άνθρωποι που είναι γνωστοί ως Αλβανοί, έχουν επίμονα και θριαμβευτικά διατηρήσει τη μητρική τους γλώσσα, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους, και την αρχαία ιλλυρική και πελασγική τους ταυτότητα.» (The Albanians, an Ethnic History from Prehistoric Times to the Present – Edwin E. JACQUES, McFarland 2010)
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος στο Εγχειρίδιον της Γενικής Ιστορίας του, στο οποίο λέει: «Τα Ιλλυρικά έθνη, προϊόντος του χρόνου, εν μέρει μεν ηφανίσθησαν μετά εθνών ετέρας καταγωγής, Μόνοι δε οι Αλβανοί θεωρούνται υπό των πλείστων νεωτέρων ερευνητών γνήσιον της φυλής εκείνης λείψανον, ως εκ της παραθέσεως της γλώσσης αυτών μετά των περισωθεισών από της αρχαίας Ιλλυρικής λέξεων.» (τομ. Α, σελ. 96)
«Ο εθνικά αλβανικός πληθυσμός έλκει τις ρίζες του στις προελληνικές ιλλυρικές φυλές, των οποίων το παρόν έχει καταγραφεί στα Βαλκάνια τουλάχιστον από τη 2η χιλιετία π.Χ.» (Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture, Richard C.Frucht, 2005, page 698)
